ਜਦੋਂ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ‘ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ ਦ-ਲਿ-ਤ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ’ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਛਪੀਆਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜਾਤ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋਏ। ਹੈਰਾਨੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਮ ਅੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿੰਦਣ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਵੇਖਣ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੁਕਸ ਰੇਖਾਵਾਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਦਲਿਤ ਚਿਹਰਾ,
ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ, ਰਾਜ ਵਿੱਚ 2022 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਕਿਤਾਬ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੀ ਸਖਤ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਤਾਂ ਉੱਚੇ ਰੁਤਬੇ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਨਿਮਰਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ। ਦਰਅਸਲ,
ਵਿਲੱਖਣ ਸਿੱਖ ਲੰਗਰ ਜਾਤੀ ਪ੍ਰਥਾ ਦੇ ਰੋਹ ਇੱਕ ਰੋਸ ਵਜੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਏ ਹਨ। ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਜਾਤ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸੰਕੇਤ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਦੀ ਵੰਡ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਜਾਂ ਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਦੇ ਦੋ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਾਤ ਅਜੇ ਵੀ ਵੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਿਆਹ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ : ਜੱਟ, ਜੱਟ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖੱਤਰੀ ਖੱਤਰੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਹਨ,
ਅਤੇ ਦਲਿਤ ਦਲਿਤ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕੁਝ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਜਾਤੀ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਜਾਤੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ, ਆਪਣੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ (ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ), ਦਲਿਤ ਜਾਤੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ।
